określony jasno w służeniu nauce i oświacie, z eksponowaniem historii, zwłaszcza regionalnej, literatury i kultury. A więc odwrotność celów wobec Kórnika i Działyńskich, gromadzących cenne polonika. Są jednak dzisiaj przy placu Wolności rzadkie starodruki, rękopisy klasztorne z XIII wieku, zbiory Niemcewicza, listy królewskie do Radziwiłłów, rękopis <name type="tit">"Marii"</> <name type="person">Malczewskiego</>, 11-tomowy atlas, jedyny kancjonał husycki z połowy XVI wieku drukowany w Pradze. Najstarsza stażem biblioteka publiczna określała swój stosunek do wrogiej, pruskiej państwowości i polityki. Oczywiście, ryzyko podejmował hrabia Edward wielkie. Sam rządził i to samo nakazał synowi. Po śmierci <name type="person">Rogera Raczyńskiego</>, po 1864, aż do końca pierwszej wojny światowej przejęli Niemcy