z sierpniowym dziedzictwem narasta zniechęcenie społeczną pospolitością, w której gasną, degenerują się krzepiące wyobrażenia o narodowych przymiotach i uosabiające je biografie. Pozycje, które mogłyby zaprzeczyć tej obserwacji noszą zbyt wyraźne ślady szlachetnej amatorszczyzny, żeby można było serio potraktować ich dobre intencje.<br> Tomasz Mirkowski w powieści pt. Tunel także wprowadza wątek autotematyczny, ale, inaczej niż we wzmiankowanych utworach, pisanie powieści (o grudniowej obronie kopalń przed oddziałami ZOMO) stanowi dla niego powtórne przeżycie sierpniowego czasu "bycia razem", odbudowania wspólnoty, która tym razem spełnia się w postaci Polski podziemnej: solidarnej, niepokonanej, już wkrótce zwycięskiej. Tyle że dla przeprowadzenia owej optymistycznej tezy autor wprowadza wątek