utrwalano całe turnieje paszkwilanckie, przepisując we właściwej kolejności repliki, dupliki i trypliki. Te rękopiśmienne książki, sporządzane nawet w 100 czy 150 kopiach, były robione w zatrudniających nieraz i po kilkunastu stałych skrybów specjalnych pracowniach, które przynosiły poważne zyski swym organizatorom i właścicielom.<br>Powracając do wieku XVII, trzeba stwierdzić, iż ograniczenia cenzuralne należały do drugorzędnych przyczyn, dla których, że posłużymy się sformułowaniem Brücknera, "co mądre, wielkie, piękne, było skazane na ukrycie, z którego je wiek XIX i XX wydobył". Prawdą jest, że w XVII stuleciu drukarnie zmieniły swój charakter, przekształcając się z prywatnych i pracujących na zlecenie indywidualnego klienta w korporacyjne, obsługujące