nie tylko sytuacją zagrożenia, ale niejednokrotnie także dążeniem do poprawy warunków życia, było częstym i trudnym do ograniczenia zjawiskiem.<br><br>Nierzadko wieśniacy znajdowali orędowników wśród księży, którzy łagodzili spory między wsią a dworem i starali się przeciwdziałać nadużyciom ze strony szlachty. Właściciel wsi mógł również zrezygnować z części należnych mu powinności chłopskich.<br><br>Najczęściej obowiązki włościan w stosunku do pana wynikały jedynie z potrzeb folwarku, a jak pisał w XVI w. Anzelm Gostomski, twórca polskiej literatury rolniczej: "Roboty ma gospodarz [pan] tak szafować, coby kmiotków nie zubożył, a ku większemu pożytkowi w rok przyprowadził", gdyż "robota kmiotków to dochód albo najwiętsza intrata [zysk