dotkliwej), wymierzanej nie tylko za pisanie "niesłusznych" utworów, ale w ogóle za jakiekolwiek, także pozaliterackie, formy niesubordynacji. Jest to kara wyjątkowo wygodna w użyciu - w przeciwieństwie do wyroków sądowych i nie wymaga uzasadnienia i nie podlega odwołaniom.<br> Kompletna bezsilność pisarza w starciu z szeroko rozumianą cenzurą staje się jeszcze bardziej dojmująca, gdy na opisywane tu zjawisko rozproszenia odpowiedzialności nakłada się druga charakterystyczna cecha "kontroli teraźniejszości" w ostatnich latach: brak kryteriów. Myliłby się naiwny, który by sądził, że cenzora obowiązuje dziś jakiś stały i ściśle określony zespół instrukcji, które wskazują mu, co należy skreślać. Ma się rozumieć, pewne kierunki działalności cenzury są