etyczny sposób patrzenia na problem pracy uderza u obojga autorów. Miał rację Stanisław Tarnowski, gdy omawiając książkę Antoniego Małeckiego o Juliuszu Słowackim zauważał "brak harmonii pomiędzy obowiązkiem potocznym i codziennym a obowiązkiem ogólnym, pomiędzy powołaniem i zawodem a pojęciem o zawodzie i powołaniu, pomiędzy naszym światem wewnętrznym a światem zewnętrznym [...]" - dylemat, który pojawił się w polskim myśleniu szczególnie silnie w okresach przejściowych i na zakrętach dziejowych, zaprezentowany w formie satyrycznej między innymi przez Sienkiewicza w <name type="tit">Humoreskach z teki Woroszyłły</>. Trzeba zresztą pamiętać, iż problem "pracy u podstaw" pozytywistów nie ograniczał się do sposobu jej wykorzystania. Barbara Skarga pisze w <name type="tit">Zarysie dziejów