na różnicę upodobań, a przede wszystkim gwałtowność i nieobliczalność utracjusza, jakim okazał się książę. Korespondencja Wirtemberskiej z bliskimi odsłania tragizm jej sytuacji osobistej oraz początkowe zabiegi rodziców o ratowanie małżeństwa, polegające głównie na spłacaniu długów księcia oraz przekupywaniu go prezentami i pochlebstwami. Ponieważ Wirtemberski niechętny był kontaktom żony z rodziną, familia opracowała szyfrowany system porozumiewania się i technikę „podwójnej poczty", a w tym kodzie epistolarnym występował on jako „Czas" (najczęściej „burzliwy i zmienny"), Maria jako „Clematide". Czartoryska poufniejsze listy przesyłała przez ludzi zaufanych i adresowała na nazwisko Teresy Tokarskiej, panny puławskiej, lojalnej wobec Czartoryskich, a przydanej do