inaczej. Wiemy przecież, że kultura i cywilizacja nie umierają bezpotomnie, że najcenniejsze owoce swego dorobku przekazują zawiłymi nieraz drogami młodszym kulturom. Do niedawna sądziliśmy, że kultura europejska zawdzięcza wszystko Grecji, a tymczasem najnowsze badania wykazały, że pod wieloma względami wciąż jeszcze jesteśmy spadkobiercami tego, co pięć tysięcy lat temu stworzył geniusz narodu sumeryjskiego. Kultury i narody w wiecznym strumieniu przemijania rozkwitają i ulegają zagładzie, ale ich doświadczenia żyją i wzbogacają się w następnych pokoleniach, współdziałają w tworzeniu nowych, dojrzalszych kultur.<br>W tej ciągłości historycznej Hebrajczycy nie stanowili i nie mogli stanowić grupy odosobnionej. Tkwili korzeniami w kulturze mezopotamskiej, wynieśli z niej