i powstawaniu nowych wielostronnych układów i organizacji, wiążąca gospodarczo kraje przynależne do tych samych kręgów cywilizacyjnych.<br>I wreszcie: z chwilą gdy ideologie utraciły swój magnetyczny urok, rządy pragnące mobilizować swych obywateli czy powoływać koalicje odwołują się coraz częściej do religijnych i kulturowych czynników tożsamości.<br>"Aksamitna kurtyna kultury zastąpiła żelazną kurtynę ideologii" - powiada Huntington, kreśląc granicę pomiędzy Zachodem a cywilizacją słowiańsko-prawosławną.<br>Przebiega ona jego zdaniem tam, gdzie biegła granica między wschodnim i zachodnim chrześcijaństwem około roku 1500.<br>Oddziela więc Finlandię i kraje bałtyckie od Rosji, przecina Białoruś i Ukrainę, oddziela Siedmiogród od reszty Rumunii i Chorwację wraz ze Słowenią od pozostałych