średniowiecznej Rusi Kijowskiej i powstań kozackich. Dr Stanisław Stępień z Instytutu Południowo-Wschodniego w Przemyślu uważa, że wtedy kształtowała się ukraińska świadomość etniczna. - Formowało się społeczeństwo obejmujące wszystkie warstwy, ludzie uświadamiali sobie, że łączy ich nie tylko teren, na którym wspólnie mieszkają, lecz także język, historia, wiara religijna. Ale ów impuls etniczny wyszedł już na przełomie XVI i XVII w. z kręgów szlachty i duchowieństwa - przypomina prof. Władysław Serczyk. Prawosławny metropolita kijowski Piotr Mohyła założył w XVII w. słynną akademię (otwartą ponownie w 1991 r.), która służyła jego planom reform religijno-edukacyjnych. Program odrębnego państwa sformułował legendarny XVII-wieczny przywódca kozacki