z poczuciem przymusu, z rosnącą rezerwą czy zwątpieniem - ale posłusznie. (Ona sama przyznaje dzisiaj, że od czasu dzieciństwa spędzonego w Niemczech hitlerowskich stałym rysem jej osobowości jest to, na co język niemiecki ma określenie vorauseilender Gehorsam: więcej niż posłuszeństwo, nadgorliwość w wykonywaniu rozkazów czy wręcz ich ubieganie). Jest osobą myślącą, intelektualistką, pisarką, doświadczenie tak istotne nie może nie pobudzić jej do refleksji. Cokolwiek myśli, jakiekolwiek wyprowadza wnioski na temat samej siebie, swojego doświadczenia, społeczeństwa, w którym żyje, ideologii, jaka rządzi poczynaniami władzy - jedno, powtórzmy, jest absolutnie pewne: Christa Wolf zna w tym momencie jakąś cząstkę faktycznej prawdy o świecie, w którym