się licznych problemów standardowego modelu, w którym Wszechświat rozszerzał się równomiernie do obecnych rozmiarów. Jeśli dodać masę wszystkich widzialnych gwiazd, znaleziona wówczas gęstość materii stanowi ok. 1% gęstości krytycznej. Lecz obserwacja ruchu gwiazd wokół środków ciężkości galaktyk, podobnego do ruchu Ziemi dookoła Słońca, wskazuje, że poza materią zawartą w gwiazdach istnieją jej inne, nie świecące, a więc niewidoczne formy. Materię taką, nazywaną ciemną, mogą tworzyć rozsiane we Wszechświecie czarne dziury bądź pewne hipotetyczne cząstki elementarne. Wiek Wszechświata, wyliczony dla znanej wartości stałej Hubble'a i gęstości krytycznej materii, wynosi w grubym przybliżeniu 15 mld lat. Liczbę tę, która już od dłuższego czasu