tracąc broń i chroniąc się za bezpieczny kordon. Lepiej sprawowały się oddziały wielkopolskie (Garczyńskiego, Younga, Taczanowskiego i in.): tworzone w trudniejszych warunkach i z większą energią przedostające się w głąb Królestwa. Pod jesień 1863 r. oba zabory stały się schronieniem dla wielu tysięcy powstańców, którzy demoralizowali się w oczekiwaniu nowej kampanii albo też interwencji mocarstw.<br>Walka toczona z caratem ożywiła zresztą nastroje niepodległościowe i w tych sąsiednich prowincjach. Poznańskie i Pomorze na równi z Galicją przeżyły także fazę manifestacji religijno-patriotycznych. Poznańskie dało powstaniu ok. 3 tys. ochotników, w tym najwięcej rzemieślniczej czeladzi i robotników rolnych.<br>Pomorze, a zwłaszcza rejon między