arcydzieło Jana Chryzostoma Paska. Wiek XIX dość schematycznie wepchnął je do jednej przegródki; w rezultacie przez pojęcie "pamiętniki" rozumiemy dziś zarówno kronikę rodzinną, uzupełnianą niekiedy przez pokolenia, jak diariusze podróży, opisy wypraw wojennych czy legacji poselskich. Różnie też przedstawiają się autorzy tych tekstów#zawdzięczamy je przecież nie tylko magnatom czy karmazynom, lecz i panom braciom pośledniejszej kategorii, wreszcie mieszczaństwu.<br>Jest rzeczą zrozumiałą, iż wielcy dygnitarze, stojący u steru państwa, nie zabiegali o publikację swych pamiętników, a i najbliższa rodzina oraz spadkobiercy mieli liczne powody, aby się o to nie starać. Na pełne wydanie diariuszaa Albrychta Stanisława Radziwiłła czy pamiętnika Jerzego Ossolińskiego