Ale nie musi to koniecznie być zaletą. Ferdydurke tchnie świeżością i humorem, zdaje się dziełem człowieka, który siebie szuka, który nie jest jeszcze zupełnie pewien, kim jest i do czego zmierza. Gombrowicz zaznacza też silniej swój dystans do opowiadanej historii... i do swego dzieła. Można nawet powiedzieć, że tym dystansem kokietuje czytelnika. Podobnie jeszcze jest w Trans-Atlantyku, powieści będącej generalnym i prowokacyjnym atakiem na polskie tradycje, obyczaje i mitologie. W Pornografii Gombrowicz jest już w pełni sobą, ale kto jest w pełni sobą, ten poznałtakże swoje granice i ten smutek dojrzałości jest w obu ostatnic powieściach dobrze widoczny, podobnie jak