punkcie kulminacyjnym - tuż przed pojedynkiem - osiąga najwyższe natężenie: &lt;q&gt;"sytuacja była symetryczna (...) - [odkrywa narrator] - miała tę właściwość, że każdemu ruchowi Filidora musiał odpowiadać analogiczny ruch anty-Filidora"&lt;/&gt; (F 95). Ta symetria jest źródłem lęku, przynajmniej dla narratora ("pojąłem, czego się obawiam", F 95) i wreszcie, ale już tylko dla czytelnika, sprężyną komizmu.<br>Quasi-mechaniczna powtarzalność, właściwa symetriom, musi bowiem w końcu - Bergson &lt;foreign&gt;dixit&lt;/&gt; - wzbudzić śmiech. "Straszny" i śmieszny Filidor jest tekstem wzorcowo groteskowym, przykładem z podręcznika.<br> Co jednak nadaje tej przypowiastce trafność? Owszem, istnieją filozofie, światopoglądy, teorie oparte na przeświadczeniu, że całość jest sumą cząstek, oraz takie, które mniemają, że całości do