duchowe, bez odniesienia do rzeczywistości? <br>Nie. Papież uważał, że nawet w tych trudnych warunkach jako chrześcijanie, jako Polacy musimy od siebie dużo wymagać. Nie mówił, że ta konkretna rzeczywistość jest mało ważna i powinniśmy ją ignorować albo odrzucić. Wręcz przeciwnie, jasno mówił, że właśnie pewien heroizm oraz moc ducha są konieczne, by przeciwstawić się rzeczywistości.<br><br><q>„Co to znaczy: czuwam?<br>To znaczy, że staram się być człowiekiem sumienia. Że tego sumienia nie zagłuszam i nie zniekształcam. Nazywam po imieniu dobro i zło, a nie zamazuję. Wypracowuję w sobie dobro, a ze zła staram się poprawiać, przezwyciężając je w sobie. To taka