wystarczyły do zwycięstw orężnych, nie dało się usadowić nowego systemu rządów. W 797 r. Karol Wielki już wiedział, że przed dwunastu laty policzył siły na zamiary. Teraz rozumiał, że jego ręce są wciąż za krótkie na skuteczne administrowanie podbitym krajem. Trzeba było uznać realia i tam, gdzie nie dało się kontrolować życia codziennego i wymuszać posłuchu przez własnych ludzi, zdać się na funkcjonowanie lokalnych społeczności saskich zgodne z ich odmienną tradycją prawną.<br>Rozdział 4 Kapitularza z 797 r. określał szczegółowo i wyczerpująco, kto może sprawować lub nadzorować sądy oraz pobierać z tego tytułu opłaty sądowe. O komesach nie ma tam ani