myśli Lutra o tym, że Bóg urzeczywistnia swoje opus proprium często pod postacią opus alienum, a więc swoją miłość poprzez twarde prawo, również przez prawo państwa.<br>Próbę przezwyciężenia tej klasycznej myśli luterańskiej i wynikających z niej praktycznych następstw w postaci tak zwanego Landeskirchentum, stanowią należące dopiero do najnowszej historii układy kościelne (Kirchenverträge), zawierane między kościołami protestanckimi a poszczególnymi krajami, zwłaszcza w Niemczech po upadku klasycznego Landeskirchentum, wraz z nastaniem w Niemczech awyznaniowego ustroju republikańskiego po I wojnie światowej.<br>Na tle zarysowanej wyżej tradycji ewangelickiej gałęzi chrześcijaństwa w zakresie stosunku władzy duchowej i doczesnej, widać jak płodne może stać się, również dla