Analogiczna możliwość występuje w odniesieniu do osiągniętej jakości produktu, względem jakości projektowej lub wzorcowej. Na rysunku 1.7 zasygnalizowano zjawisko niejednorodności jakościowej egzemplarzy produktu, wytwarzanych według jednego projektu. Działania optymalizacyjne zmierzają do minimalizacji rozproszenia stanów cech na zbiorze egzemplarzy produktu.<br>Istnieją przesłanki, aby do zasady optymalizacji włączyć imperatyw normalizacji w kształtowaniu jakości, omówiony wyczerpująco w podrozdziale 3.3.<br><br>&lt;tit&gt;5 Zasada ekonomiki&lt;/&gt;<br>Działanie podmiotów w warunkach gospodarki rynkowej wywołuje potrzebę rozpatrywania jakości na płaszczyźnie ekonomicznej. Nasilenie tej potrzeby jest proporcjonalne do stopnia samodzielności podmiotów oraz rangi jakości w konkurencyjnych stosunkach rynkowych. Źródłem zasady ekonomiki jest teza o wpływie rozstrzygnięć w zakresie jakości