intrygi i Żydów, ale nie z powodu - jak pisze - ich religii, tylko ich "złej natury". <br><br>W następnych pokoleniach tolerancyjny stosunek do religii przekształcił się w sceptycyzm religijny. Pod wpływem francuskiej filozofii Oświecenia Jakub Kozielski, Dymitr Aniczkow i Szymon Diesnicki głosili poglądy deistyczne, traktujące poszczególne religie jako wynik ludzkiej spekulacji. Ten liberalizm religijny, tolerowany początkowo przez Katarzynę II, ośmielił myśl krytyczną pisarzy rosyjskiego Oświecenia do zajęcia się także sprawami stosunku państwa do społeczeństwa. Sprzyjało temu powołanie przez władczynię w 1767 r. międzystanowej komisji dla stworzenia nowego kodeksu praw, do której obok przedstawicieli szlachty i mieszczaństwa powołano reprezentantów Kozaków i niektórych warstw chłopstwa