podbitym kraju instrumentami administracyjnego przymusu, z pomocą których mógłby narzucić respekt dla siebie jako ucieleśnienia najwyższej władzy sądowej. Trudno było przecież wysyłać ekspedycję karną do każdego warchoła. Uświadomiwszy sobie własną bezsilność na tym polu, Karol Wielki przystał na to, żeby posłuch dla jego jurysdykcji wymuszały w sposób praktykowany od wieków lokalne wspólnoty saskie. Tymczasowy odwrót od przedwczesnej próby narzucenia jurysdykcji komesowskiej znalazł odzwierciedlenie w kapitularzu z 797 r. Dla badaczy jest to jedyna w swoim rodzaju okazja dotknięcia obracających się jeszcze żaren plemiennej sprawiedliwości.<br>Pod określeniem ipsi pagenses kryje się w Kapitularzu z 797 r. najniższe ogniwo sądownictwa w strukturze wspólnoty