początku lat dwudziestych - około miliona osób. Najwięcej Polaków było na terenach przygranicznych w republikach radzieckich: białoruskiej i ukraińskiej. W Kazachstanie i na Syberii żyli potomkowie powstańców styczniowych. Stałe pogarszanie się losów Polaków mieszkających w ZSRR stanowiło następstwo polityki terroru prowadzonej przez władze komunistyczne.<br>W pierwszych latach powojennych partia bolszewicka podjęła m.in. walkę z Kościołem katolickim, utożsamianym przez komunistów z kulturą polską i wpływami II Rzeczypospolitej na obszarze ZSRR. Jej wynikiem stało się uzależnienie Kościoła katolickiego od ateistycznego państwa. Próby oporu podjęte ze strony duchowieństwa spowodowały natychmiastowe represje: w 1923 r. aresztowano arcybiskupa Jana Cieplaka wraz z 23 księżmi. W trakcie oszczerczego