sekretarz stanu w Watykanie i były nuncjusz papieski w Bawarii, złożyli swoje podpisy pod dokumentem konkordatu. Konkordat utrzymywał całkowity rozdział Kościoła od państwa, zakazywał duchowieństwu działalności politycznej, wprowadzał przysięgę biskupów na wierność państwu, ale wprowadzał też obowiązkową naukę religii w szkołach zgodnie z zasadą szkoły wyznaniowej. Papież godził się na marginalną rolę polityczną Kościoła katolickiego w Niemczech, ale Kościół zdobył też prawa, jakich nie miał w republice weimarskiej. Nie ma się jednak co dziwić, skoro <name type="person">kardynał Pacelli</>, jeden z sygnatariuszy traktatu, w niespełna dziesięć lat później jako najwyższy zwierzchnik Kościoła tak łatwo przymykał oczy na zbrodnie popełniane przez hitlerowskie państwo w