charakteryzuje występowanie napięcia kontrastu lub hierarchiczności. W efekcie ta sama, uzasadniona pozycjonowaniem produktu, treść komunikatu może być zapisana na wiele sposobów, każdy z nich nadaje wiadomości inną strukturę i określa inny kierunek percepcji argumentacji, mimo iż jej treść może być zbliżona. Wymiary te wchodzą w interakcję z innymi środkami formalnymi, między innymi z pracą światła. <br>&lt;tit&gt;ŚRODKI FORMALNE OPARTE NA STOSUNKACH JASNOŚCI&lt;/&gt;<br>Reguły kompozycyjne wynikające ze wzajemnego związku wielkości oraz położenia elementów wizualnej warstwy komunikatu są pochodną cech fizycznych informacji związanych z wyodrębnieniem kształtu oraz wyodrębnieniem figury z tła. Efekty ich stosowania możliwe są także do osiągnięcia przez wykorzystanie stosunków jasności oraz zestawień