zasadniczo odmienne od wszystkich zbrodni, które wydarzyły się w przeszłości"&lt;/&gt; (Karl Jaspers), &lt;q&gt;"zjawisko wyjątkowe, nie dające się sensownie porównać z żadną inną masakrą"&lt;/&gt; (Zygmunt Bauman), &lt;q&gt;"wydarzenie wyjątkowe, bez precedensu w dziejach"&lt;/&gt; (Henryk Grynberg), &lt;q&gt;"wydarzenie, które nigdzie nie znajduje sobie równych"&lt;/&gt; (Robert Mc Afee Brown).<br><br> Elie Wiesel pisze, że &lt;q&gt;"wydarzenie masowego mordu na narodzie żydowskim ma centralne miejsce w naszym życiu i w historii świata"&lt;/&gt;, zaś Lucy S. Dawidowicz stwierdza, że &lt;q&gt;"tysiącletnia historia osiąga kulminację w rzezi 6 milionów Żydów"&lt;/&gt;, nazywając Holocaust &lt;q&gt;"punktem centralnym procesów historycznych"&lt;/&gt;.<br><br> Owa absolutna unikalność zjawiska sprawia, że wymyka on się dotychczasowym narzędziom poznawczym historyka. Michael Marrus stwierdza