ale to ułatwienie stanowiło jednocześnie i obciążenie. Gdyby losy osobiste ułożyły się inaczej, gdyby nie sołdacki szynel i długa wegetacja w azjatyckich pustkowiach, gdyby wreszcie Szewczenko miał więcej czasu na pracę nad samym sobą i na lepsze poznanie literatury zachodniej, być może, narodowy prorok i odnowiciel stałby się również artystą na miarę swego wielkiego talentu.<br>Niestety, na boisku świata decydują realne zwycięstwa, a nie okoliczności odciążające, które dostrzec może tylko oko wyjątkowo ludzkie i współczujące. Coraz to powtarza się historyjka owego londonowskiego boksera, który przegrał walkę, a wraz z nią swoją ostatnią szansę, bo nie miał pieniędzy na zjedzenie dobrego befsztyka przed