poczucia odpowiedzialności za sytuację wszystkich grup społeczeństwa towarzyszyła przewaga patriotyzmu regionalnego nad ogólnokrajowym, który by obejmował terytorium całej Rzeczypospolitej.<br>Najazdy czambułów tatarskich mało obchodziły mieszkańców Wielkopolski, do której one nie docierały, podobnie jak szlachta Wołynia, Podola czy Kijowszczyzny niewiele przejmowała się toczonymi na północy państwa wojnami ze Szwecją, pragnącą odciąć nas od Bałtyku. I wreszcie w całej zachodniej części Korony przez długi czas uważano konflikty z Moskwą za "lokalne wojny" mieszkańców Wielkiego Księstwa Litewskiego, które z nią graniczyło. Aby uspokoić sumienie, odpowiedzialność za całość terytorium Rzeczypospolitej przerzucano na kolejnych władców, którzy, od Władysława IV Wazy poczynając, zobowiązywali się (w paktach konwentach