przed katedrą w Gnieźnie, 3 VI 1979 r.<br><br>Te słowa o jedności, o duchowej jedności brzmiały wówczas oczywiście niesłychanie mocno. Pamiętam te nie kończące się oklaski po wypowiedzi Papieża. Ale przecież nie od tych słów upadł mur berliński?<br>Te słowa uruchomiły historyczny proces. Kluczową rolę pontyfikatu Jana Pawła II w obaleniu berlińskiego muru potwierdzają tak Michaił Gorbaczow, jak Ronald Regan. O jedności Europy nie tylko nikt wtedy głośno nie mówił, ale nawet nie myślał. Ona była całkowicie poza horyzontem uprawianej wówczas Realpolitik. Także w watykańskiej polityce wschodniej była to zmiana epokowa, bo dotąd obowiązywała zasada salvare il salvibile, tajnych dyplomatycznych negocjacji