że Encyklopedia przecenia tu bezpieczeństwo podróży koleją: dość przypomnieć, że spektakularną katastrofę w Bestii ludzkiej Emila Zoli powoduje wóz wypełniony drewnem, na który wpada rozpędzona lokomotywa.<br>Wydaje się jednak, że wszystko to są próby racjonalizacji. W istocie rzeczy lęki, prowokowane przez nowe środki podróżowania, mają charakter znacznie bardziej głębinowy, niż obawa przed wypadkiem czy zmniejszeniem się produkcji mleka. Pociąg i tramwaj - a wkrótce samochód i, z początkiem XX wieku, aeroplan - współtworzą nieistniejący wcześniej krajobraz industrialny: nowy, a więc nieoswojony przez człowieka. Zarówno kolej, jak tramwaj, stanowią środki komunikacji masowej: już w inauguracyjny kurs na trasie Warszawa-Grodzisko 14 VI 1845 roku