znany nikomu emigrant rosyjski, z oświadczeniem, że obóz rewolucyjny Rosji ofiarowuje Polakom przymierze przeciw caratowi. Niemieckie organizacje robotnicze, z których miał się wyłonić Związek Komunistów, szukały też zbliżenia z Polakami; w Londynie współpracował z nimi Ludwik Oborski, w Brukseli Lelewel. Marks i Engels dwukrotnie wystąpili w tym czasie na polskich obchodach: 29 XI 1847 r. w Londynie oraz 22 II 1848 r. (w drugą rocznicę powstania krakowskiego) w Brukseli. W przemówieniach swych kładli nacisk na zgodność sprawy polskiej ze sprawą postępu oraz na to, że wyzwolenie Polski jest niezbędnym warunkiem oswobodzenia Niemiec. Wtedy zredagowany właśnie Manifest komunistyczny zawierał pamiętne stwierdzenie: "Wśród