niemałej mierze dzięki poświadczającej obecności Kościoła Chrystusowego w jednych, całościowych dziejach świata"&lt;/&gt;. Takie teologiczne rozumienie dziejów konkretyzuje się i intensyfikuje zarazem u Jana Pawła II przez odczytywanie w jego świetle historii Polski komentowanej przez wielką tradycję romantyczną. Dodałbym przy tym, iż teologia pełni w wizji Jana Pawła II również rolę oczyszczającą, usuwając z niej wszelkie naleciałości nacjonalizmu czy mesjanizmu. Papież odczytuje całe dzieje ludzkości w świetle tego podstawowego faktu, jakim jest przyjście Chrystusa. Dzięki Niemu historia nabiera głębszego sensu.<br>O tym sensie mówili również marksiści. Czy to jest tak, że ideologii marksistowskiej, wizji historii opartej na walce o dochodzenie do najlepszego