frustracji. Człowiek częściej odczuwa bezsilność w swych dążeniach do zmiany oblicza świata, niż udaje się mu wycinek rzeczywistości wedle swego planu przekształcić. Bezsilność jest uczuciem budzącym początkowo agresję do otoczenia, która wcześniej lub później wyczerpuje się, a w jej miejsce pojawia się stan zniechęcenia i rezygnacji. Świat otaczający zamiast przyciągać - odpycha.<br>Normalna realizacja postawy "nad" polega na tym, iż na jednych polach człowiek zwycięża, a na innych sam zostaje zwyciężony. On zmienia otoczenie i otoczenie zmienia jego. Gdy jednak postawa "nad" jest obarczona zbyt silnym ładunkiem emocjonalnym, co zdarza się zwłaszcza wówczas, gdy postawa "do" nie jest nasycona, wtedy łatwo dochodzi