wiązanie człowieka wyłącznie ze sprawami tej ziemi jako "patologię nadziei", czyli - totalizm. Totalizm to nic innego, tylko próba przedwczesnego dopełnienia nadziei. Nadzieje z tej ziemi biorą część za całość. Tak wtrącają człowieka w bezruch. Aby człowieka podnieść na płaszczyznę prawdziwego ruchu, chrześcijaństwo poucza go o jego najgłębszej tragiczności. Tragiczność najgłębsza odsłania się w rozpaczy. Stąd polemika z nadziejami świata stała się prawdziwym szczepieniem człowiekowi rozpaczy. "Trzeba ugodzić śmiertelnie ziemską nadzieję, tylko wtedy można uratować siebie nadzieją prawdziwą" - powiedział Kierkegaard. Chrześcijaństwo bywało w tym punkcie okrutne. Demaskując "patologię nadziei", pouczało o rozpaczy i wywoływało niezwykłe apetyty. Naprawdę to dopiero ono nauczyło człowieka