dalej jeszcze, lansując tezę o tzw. "laboratorium". Uważają oni mianowicie, że mądrzy Sowieci, a takich spotkali rzekomo, mogliby dać się nawet przekonać o zaletach istnienia niezależnych związków zawodowych. W dziedzinie polityki wewnętrznej taki niezależny związek to najlepszy tampon i amortyzator między władzą a obywatelem, to jedyny obserwator zdolny i mający odwagę wysłać sygnał o narastaniu konfliktów zanim nastąpi wybuch i partia znowu się totalnie rozłoży. W dziedzinie polityki zagranicznej argumentacja optymistów też nie jest pozbawiona wdzięku. Polska Gomułki czy Gierka, mówią oni, była stałym źródłem destabilizacji w Europie w ogóle i w imperium sowieckim w szczególności. Zapobiegając rewoltom, niezależny związek zawodowy