nieprawdopodobny wobec doświadczeń odbiorcy. Powoduje to tendencje do określania jego jednoznacznej interpretacji, która jednak nie jest możliwa, a jej efektem będzie koncentracja uwagi na niekonsekwentnej części przekazu. Jeśli kontrast tworzony jest na poziomie cech niesemantycznych informacji, a analogia na poziomie cech semantycznych, wówczs uzyskuje się efekt paradoksalny. <br>Reakcja na zestawienia paradoksalne. Jeśli efekt paradoksu dotyczy zarówno semantycznych, jak i niesemantycznych cech informacji - efekt jest bardzo silny. Jego konstrukcję utrudnia fakt wygasania efektu przy częstym wykorzystywaniu. Z reguły uzyskiwany jest przez zestawienie dwóch obiektów o wyraźnie określonym znaczeniu obiektywnym. Utworzony związek neguje jednak znaczenie każdego z obiektów. Doskonałym przykładem jest grafika Kandinsky'ego