przemawiał i zabijał w imię jakiegoś boga albo jakiegoś narodu, jakiejś bezwzględnej wyższej racji, jak wszystkie wyższe racje, wartej największych ofiar.<br>To poruszające przeżycie: zajrzeć tym wszystkim ludziom w oczy, poczuć razem z nimi ich radość i cierpienie i ujrzeć te uczucia w kontekście historii, teraz, po wielu latach, z perspektywy wiedzy, jaka się ma o tych czasach i wydarzeniach. Jest takie zdjęcie: uśmiechnięta twarz i uniesione w radosnej emocji ramiona Hitlera, w chwilę po podpisaniu paktu Ribbentrop-Mołotow - mój Boże, co za radość, i ten odruch taki sympatyczny, gest, który tak często sami wykonujemy, gdy coś się uda, gdy wygramy