wymogi kompetencyjne i w znacznej mierze zarzucała stosowane dotychczas kryteria klasowe. Wzór <hi rend="italic">partyjnego specjalisty</> (zob. tamże) był próbą pogodzenia kryteriów politycznych i kwalifikacyjnych. Aby spełnić pierwszy wymóg, kandydat musiał należeć do partii, aby spełnić drugi - legitymować się dyplomem wyższej uczelni lub innymi formalnymi kwalifikacjami. W czasach Gomułki wymogi polityczne odgrywały pierwszorzędną rolę i wyraźnie przeważały nad wymogami kompetencyjnymi. W czasach Gierka relacja między tymi dwoma czynnikami była bardziej zrównoważona. Zadecydowało o tym kilka przyczyn. Prawdopodobnie największe znaczenie miał połączony efekt trzech czynników: początkowych sukcesów Gierkowskiej polityki gospodarczej, trendu demograficznego i szerszego otwarcia systemu edukacyjnego (na poziomie podstawowym i zasadniczym zawodowym był