panslawizm papieża-Polaka wpisuje się zarazem w kontekst europejski: chodzi o to, by obie części Europy, zachodnia i wschodnia, zrosły się z powrotem, a nie o to, by je sobie przeciwstawiać. Dla papieża spoiwem tej jedności jest kultura wyrosła z chrześcijaństwa i doświadczenie historyczne, zwłaszcza dążenie do wolności, sprawiedliwości i poszanowania praw człowieka.<br><br>To może szczególnie trudne do pojęcia na Zachodzie: oto papież-Słowianin wyrasta na orędownika jedności Europy i przypomina Polakom o drodze od unii lubelskiej do Unii Europejskiej. A przecież demokratyczny socjalista George Orwell przewidywał po wojnie, że Kościół katolicki będzie zawsze przeciwny ściślejszej integracji europejskiej.<br><br>U progu rozszerzenia