i obłoków materii. Wydaje się obecnie, że ciemnej materii jest we Wszechświecie sporo, ale ani określenie jej natury, ani oszacowania ilości nie są pewne i nie pozwalają rozstrzygnąć problemu dalszych losów Wszechświata.<br>Ogólna teoria względności przewiduje zachowanie się promieniowania w polu grawitacyjnym. Tor promienia świetlnego zostaje zakrzywiony, długość fali emitowanego promieniowania powiększa się. Efekty te zależą od wielkości pola grawitacyjnego. Co zatem będzie się działo, gdy w miarę kurczenia się gwiazdy po wypaleniu się w niej źródeł energii rośnie jej pole grawitacyjne na powierzchni w wyniku zmniejszania promienia. Promienie świetlne będą się coraz bardziej zakrzywiać i długość fali będzie wzrastać. Wreszcie