daninach i podatkach bezpośrednich. Nie były to poglądy pozbawione słuszności, ale w warunkach szwedzkich koszta zbyt dalece przekraczały możliwości kraju. Alienacje miały i inny aspekt. Wolni dotąd chłopi stawali się poddanymi szlacheckimi, co przynajmniej teoretycznie stwarzało zagrożenie, że spadną do pozycji podobnej poddanym chłopom w Inflanach. Był to ulubiony motyw propagandowy antyarystokratycznej opozycji, chętnie wspieranej przez władców widzących w dominacji arystokratów zagrożenie dla swej własnej pozycji.<br>Drugim sojusznikiem Korony okazała się drobna szlachta. W 1600 r., jak wspomniano, stan szlachecki liczył 400 dorosłych mężczyzn, w 1700 zaś już 2500. Wzrost ów nie był jednak konsekwencją eksplozji demograficznej, lecz rezultatem masowych nobilitacji