liberalne, europejskie ideały z dobrze pojętym interesem własnym. Z podwójnie więc uzasadnionym poczuciem wyższości patrzył na tych sąsiadów, dla których gospodarka na pańszczyźnie ugruntowana wydawała się czymś nienaruszalnym - - Plantatorzy lichego zboża! - mawiał o nich pan Ksawery. - Nie mogliby obejść się bez leniwej i gnuśnej czeredy swych poganianych batem paysanów: On, przeciwnie - pracował chętniej najemnikami i utrzymywał, że to lepiej się opłaca... Nie stał o swego chłopa. Korzystał nieraz z przysługującego mu prawa i za półrocznym wymówieniem rugował tego lub owego z gruntu, który właśnie "pasował" dla zaokrąglenia włók folwarcznych; lub też "przesadzał" kmiotka na grunty odleglejsze, w zarośla i odłogi.<br>- Chłop