powiedział narodowi: 'Nie jestem królem waszych sumień'". I dalej, o poczuciu demokracji szlachty, która na sejmikach optowała mądrze, często za innowiercą, jeśli tylko wykazywał się kwalifikacjami...<br>Tradycja pańszczyźniana natomiast czerpie swój rodowód z naszego stosunku do czerni, do żywiołu osadzanego na kresach, które Rzeczpospolita traktowała jak kolonię, nie dopuszczając tamtejszych przedstawicielstw do pełnoprawnego uczestnictwa w instytucjach państwa. A kiedy się o takie prawo upominali, bo przecież są dziećmi tej samej matki, to im odpowiedziano, że owszem, są, ale takimi, którym trzeba od czasu do czasu przycinać włosy i paznokcie. I zaraz rzeź humańska, i odwety, i wojny kozackie, które rozpoczynają okres