której warto byłoby powiedzieć. Otóż z niepokojem patrzę na pewien dosyć rozpowszechniony w Polsce defensywny model katolicyzmu i patriotyzmu, który polega tylko na lęku i przestrzeganiu przed konsekwencjami zmian cywilizacyjnych. Politycy mogą uruchomić wolę polityczną narodu, ona odnosi się do szczegółowych rozwiązań, ale rzadko i z trudem odnosi się do przemian cywilizacyjnych. Podajmy przykład historyczny - można było biadolić, że postępuje takie zjawisko jak rewolucja przemysłowa w Anglii, albo że rozwija się urbanizacja, ale bardzo trudno byłoby położyć tamę tym przekształceniom. Można było tylko zastanawiać się, co z rewolucji przemysłowej wynika dla życia społeczeństw, co wynika dla przesłania chrześcijańskiego w danym momencie