carat w 1870 r. ruszył powołany m.in. przez żydowskiego finansistę Leopolda Kronenberga Bank Handlowy. Kronenbergowie, tak jak wiele rodzin pochodzenia żydowskiego czy niemieckiego, w ogromnym stopniu przyczynili się do wzbogacenia ziem polskich. - Wielu spośród finansistów żydowskich, potomków Zbytkowera i Epsteina, było gorącymi polskimi patriotami - mówi Stefan Bratkowski. Na przykład rabin warszawski Dow Beer Meisels wprowadził język polski do żydowskich szkół wyznaniowych. Sam też wygłaszał kazania po polsku. - Pogrzeb Meiselsa w 1870 r. przekształcił się w wielką manifestację zbratania polsko-żydowskiego - przypomina Bratkowski.<br>W tym samym czasie za sprawą Konrada Prószyńskiego rozpoczęło się powszechne nauczanie chłopów (początkowo malował on elementarz wapnem