w latach 20., że więź Ukrainy z Zachodem słabła od XVIII w., "by wreszcie doznać zapaści za sprawą przymusowej rusyfikacji życia ukraińskiego; cała przeszłość i kultura Ukrainy wbudowane zostały niejako w tradycję wielkorosyjską". Ukrainiec Gogol (Mykoła Hohol) pisał po rosyjsku. Zrozpaczony XIX-wieczny pisarz i poeta Taras Szewczenko, syn chłopa, ratunek widział w ostrym oddzieleniu Ukraińców od Polaków, Rosjan i innych narodów oraz w powrocie do kozackiej arkadii. Tymczasem Ukraińców czekały jeszcze sroższe doświadczenia dziejowe: wojna Hitlera ze Stalinem i sowietyzacja.<br>Może trudno się dziwić, że Ukraińcy wciąż mają kłopoty ze swoją pamięcią historyczną i tożsamością narodową. Choć w wolnej Ukrainie