on mówił Anglikom: "Nie macie prawa". Przez to jego wjazd do Anglii stał się nielegalny, skazany został na karę więzienia. Siedział długo, wreszcie wyciągnęli go ludzie mu życzliwi i ułatwili migrację do Francji, gdzie jego dokumenty przez długi czas nie dawały mu prawa do pracy. Znakomity znawca sztuki nowoczesnej. Pisywał recenzje z wystaw w "Kulturze" i w "Preuves". Pomocą w przetrwaniu była mu biegła znajomość niemieckiego i od kiedy przenieśli się z Nelą do Bordeaux, był tam nauczycielem tego języka w liceum aż do emerytury. Prawdziwą jego pasją nie była jednak ani sztuka, ani literatura, ale polityka i sądy o niej