z pijaństwem. Nieustanny wzrost produkcji wódki i niekontrolowana jej sprzedaż przez dwory uczyniły z pijaństwa straszliwą klęskę społeczną. Karczmy konkurujące ze sobą sprzedawały wódkę po groszu za kwaterkę; w Królestwie roczna konsumpcja zbliżała się do 10 litrów czystego spirytusu na głowę ludności. Propinacja dworska wyciągała ze wsi cały zarobek chłopa, rujnując zarazem jego zdrowie i siły.<br>W miarę rozwoju stosunków kapitalistycznych pijaństwo ludu stawało się mniej pożądane dla klas panujących. Nie tylko fabrykant, ale i właściciel folwarku potrzebował trzeźwego robotnika. Na tym tle zyskały poparcie bractwa trzeźwości.<br><br>Ruch ten zaczął się na zachodzie Europy i był propagowany przez księży. W 1844