i profanum, muzyki kosmicznej, którą rozbrzmiewa kosmos (musica mundana), i muzyki ludzkiej, którą powinien być wypełniony człowiek (musica humana).<br>Teologowie średniowieczni uznali liczbę 3 za symbol Boskiej pełni i doskonałości, uosobionej w Trójcy Świętej. Od teologów przejęli tę symbolikę twórcy i teoretycy muzyki, wyznaczając na długo muzyce religijnej trójdzielną menzurę rytmiczną jako zasadę (trójdzielną czyli doskonałą - perfectio), w odróżnieniu od rzadziej stosowanego podziału dwudzielnego (niedoskonałego - imperfectio), zarezerwowanego raczej dla muzyki świeckiej. <br>Do tej archaicznej symboliki muzycznej nawiązał, o dziwo, Szostakowicz: "muzykę u Boga" ujął w tempus perfectum (w takcie 3/4 jest to półnuta przeciw ćwierćnucie), nie zapominając przy tym o