wieku, od początku naukowej historiografii, problem genezy państwa ruskiego pozostaje przedmiotem ostrych polemik, przeważnie dalekich od naukowego dociekania prawdy. Patriotyczni i nacjonalistyczni historycy rosyjscy, poczynając od M.W. Łomonosowa, nie mogli znieść myśli o założeniu państwa ruskiego w drodze podboju i kwestionowali wartość źródeł, mówiących o normańskim pochodzeniu dynastii, grupy rządzącej, elementów ustroju, prawa, kultury. Walka między "normanistami" a "antynormanistami" nasiliła się szczególnie w XX wieku. Głoszone w Niemczech rasistowskie teorie o państwowotwórczej roli Germanów i niezdolności Słowian do samodzielnego zorganizowania życia społecznego wywołały w ZSRR reakcję polegającą nie tylko na potępieniu "normanizmu", ale też na faktycznym uniemożliwieniu obiektywnego przedstawienia procesów